Ο Καρκίνος του Πνεύμονα επηρεάζει την καρδιά συνήθως σε προχωρημένα στάδια με τις πιο συνήθεις εκδηλώσεις να είναι ο καρδιακός επιπωματισμός και το σύνδρομο άνω κοίλης φλέβας. Επίσης μπορεί να παρατηρηθεί προσβολή των καρδιακών βαλβίδων της καρδιάς και αρρυθμίες. Όμως, και οι αντικαρκινικές θεραπείες μπορεί να βλάψουν την καρδιακή λειτουργία. Για παράδειγμα, τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα μπορεί να έχουν τοξικές επιδράσεις στην καρδιά και η ακτινοβόληση του θώρακα για την αντιμετώπιση καρκίνου του πνεύμονα, μπορεί σε σπάνιες περιπτώσεις να προκαλέσει μετά από αρκετό διάστημα στεφανιαία νόσο ή συμπιεστική περικαρδίτιδα.

Οι ασθενείς με καρδιολογικά προβλήματα θα πρέπει να υποβάλλονται σε γενικές εξετάσεις αίματος και σε υπερηχογράφημα καρδιάς (triplex) καθώς και να εκτιμούνται από τον θεράποντα καρδιολόγο προ της έναρξης της θεραπείας. Εφόσον οι εξετάσεις αίματος και το κλάσμα εξωθήσεως στο υπερηχογράφημα καρδιάς είναι εντός φυσιολογικών ορίων και με τη σύμφωνη γνώμη του καρδιολόγου, τότε μπορούν να υποβληθούν σε χημειοθεραπεία. Σε περίπτωση σοβαρών καρδιολογικών προβλημάτων και εφόσον κρίνεται επικίνδυνη η χορήγηση χημειοθεραπείας, τότε μπορεί αυτή να δοθεί σε μειωμένες δόσεις ή να επιλεγεί κάποιο άλλο είδος θεραπείας. Το triplex καρδιάς πρέπει να γίνεται τόσο πριν την έναρξη όσο και μετά το τέλος της χημειοθεραπείας.

Τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν οξεία (άμεση) τοξικότητα, με συμπτώματα όπως αρρυθμίες, μυοκαρδιακή δυσλειτουργία και περικαρδιακή συλλογή υγρού. Ακόμα και δεκαετίες μετά την τελευταία δόση τους, μπορεί να προκαλέσουν καρδιακή ανεπάρκεια και αρρυθμίες.

Η καρδιακή τοξικότητα διαγιγνώσκεται με την κλινική εξέταση από τον ιατρό σας καθώς και από μια σειρά εξετάσεων όπως ακτινογραφία θώρακος, ηλεκτροκαρδιογράφημα, υπερηχογράφημα καρδιάς, και σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου.

Όσον αφορά την καρδιοτοξικότητα που προκαλείται από την ακτινοβολία, με τις καινούργιες τεχνικές ακτινοθεραπείας που υπάρχουν σήμερα, η κλινικά σημαντική καρδιοτοξικότητα είναι σπάνια. Ωστόσο, οι καρδιακές επιπλοκές μετά την ακτινοβόληση περιοχών που περιλαμβάνουν την καρδιά μπορεί να επηρεάσουν τις εκάστοτε καρδιακές δομές. Οι επιπλοκές μπορεί να εμφανιστούν οξέως ή μετά από δεκαετίες και σχετίζονται με την περιοχή της ακτινοβόλησης και της δόσης της καρδιακής ακτινοβολίας. Σήμερα, οι εξελιγμένες τεχνικές τρισδιάστατου σχεδιασμού, η ιδανική τοποθέτηση του ασθενούς, οι τεχνικές βαθιάς εισπνοής για την μείωση του όγκου της καρδιάς που βρίσκεται εντός του πεδίου ακτινοβολίας μειώνουν τον καρδιακό κίνδυνο.

Τα προβλήματα στην καρδιά από την χημειοθεραπεία είναι δυνατόν να αποτραπούν με την αλλαγή του τύπου του φαρμάκου, της χορηγούμενης δόσης, της μεθόδου, καθώς και του χρόνου χορήγησης των χημειοθεραπευτικών σκευασμάτων. Η γρήγορη χορήγηση χημειοθεραπευτικών σε ορισμένους ασθενείς, είναι δυνατόν να οδηγήσει σε αύξηση των επιπέδων τους στο αίμα έτσι ώστε να προκληθεί καρδιοτοξικότητα, σε σύγκριση με το ίδιο ποσό φαρμάκου αν αυτό δινόταν σε μακρύτερη χρονικά περίοδο. Έτσι ο θεράπων ιατρός υπολογίζοντας όλα τα παραπάνω κάνει τις ανάλογες ρυθμίσεις για τον κάθε ασθενή ξεχωριστά.

Όταν προκληθεί καρδιακή τοξικότητα, αρχικά αντιμετωπίζεται με την διακοπή ή μείωση της χορηγούμενης δόσης του φαρμάκου που προκαλεί την καρδιακή βλάβη. Μετά από αυτό, η καρδιακή τοξικότητα αντιμετωπίζεται όπως οποιαδήποτε καρδιοπάθεια από άλλες αιτίες.

Συνήθως η βλάβη των νεφρών δεν προκαλεί συμπτώματα. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως μπορεί να αναγνωριστούν κάποια πρώιμα συμπτώματα νεφρικής βλάβης:

• Μείωση της ποσότητας των ούρων και της συχνότητας της ούρησης.
• Πόνος ή πίεση κατά την διάρκεια της ούρησης
• Σκουρόχρωμα ή κόκκινα ούρα
• Κόπωση και μυϊκή αδυναμία
• Οίδημα στα πόδια ή στους αστραγάλους
• Ναυτία ή έμετος
• Σύγχυση

Τα προβλήματα των νεφρών μπορούν αρχικά να εντοπισθούν από μια εξέταση αίματος ρουτίνας, η οποία προσδιορίζει τα επίπεδα δύο δεικτών της νεφρικής λειτουργίας, της ουρίας και της κρεατινίνης. Τέλος, μια ποιο ακριβής μέθοδος ελέγχου της νεφρικής λειτουργίας είναι ο υπολογισμός της σπειραματικής διήθησης (GFR  – glomerular filtration rate), ή κάθαρση κρεατινίνης.

Τα προβλήματα των νεφρών μπορούν αρχικά να εντοπισθούν από μια εξέταση αίματος ρουτίνας, η οποία προσδιορίζει τα επίπεδα δύο δεικτών της νεφρικής λειτουργίας, της ουρίας και της κρεατινίνης. Τέλος, μια ποιο ακριβής μέθοδος ελέγχου της νεφρικής λειτουργίας είναι ο υπολογισμός της σπειραματικής διήθησης (GFR  – glomerular filtration rate), ή κάθαρση κρεατινίνης.

– Διακοπή του υπεύθυνου φαρμάκου που προκαλεί την παρεμπόδιση της ομαλής λειτουργίας των νεφρών και συμβάλλει στην βελτίωση της νεφρικής λειτουργίας.

– Χρήση κάποιων φαρμάκων που θα βοηθήσουν για την αποβολή των ουσιών από τα νεφρά με επακόλουθο τον περιορισμό της νεφρικής βλάβης ή φαρμάκων που θα βοηθούν στο να αποτρέψουν ή να μειώσουν την τοξικότητα των νεφρών.

-Τροποποίηση των διατροφικών συνηθειών (περιορισμός των τροφών που
περιέχουν νάτριο (αλάτι) και κάλιο κτλ.).

– Αιμοδιάλυση ή περιτοναϊκή κάθαρση μέσω ενός μηχανήματος με τη βοήθεια του οποίου αποβάλλονται όλες οι άχρηστες ουσίες από τον οργανισμό. Η διάλυση δεν είναι απαραίτητη για κάθε ασθενή αλλά μπορεί να αποβεί σωτήρια ιδιαίτερα σε ορισμένες περιπτώσεις.

Το καλύτερο μέτρο για να προληφθούν οι βλάβες στους νεφρούς είναι να αποφευχθεί το αίτιο που τις προκαλεί. Χρήσιμο όμως είναι να γνωρίζουμε ότι η καλή ενυδάτωση, καθώς και ορισμένα ειδικά φάρμακα βοηθούν και παρέχουν προστασία στα νεφρά ενάντια στην τοξικότητα των χημειοθεραπευτικών σκευασμάτων.

Σε κάθε επίσκεψη για θεραπεία στο Ογκολογικό Τμήμα ο ιατρός θα δει τις εξετάσεις αίματος που αφορούν στον αιματοκρίτη, την ουρία και την κρεατινίνη και θα υπολογίσει την σπειραματική διήθηση ή GFR έτσι ώστε να μπορεί να δει τον ακριβή βαθμό βλάβης των νεφρών του ασθενή. Ανάλογα με τον βαθμό νεφρικής βλάβης θα αποφασίσει αν θα χορηγήσει μειωμένη δόση χημειοθεραπευτικών φαρμάκων, ώστε να μην προκληθεί επιδείνωση της υπάρχουσας νεφρικής βλάβης. Επίσης μπορεί να χορηγηθούν καλή ενυδάτωση και φάρμακα που εμποδίζουν ή μειώνουν την τοξικότητα από τη χημειοθεραπεία.

Οι ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια μπορούν να υποβληθούν σε χημειοθεραπεία, όμως με κάποιους περιορισμούς. Ο ιατρός θα δει τις εξετάσεις, ώστε να διαπιστώσει τον ακριβή βαθμό βλάβης των νεφρών του ασθενή και ανάλογα με τον βαθμό νεφρικής βλάβης και εφόσον δεν ξεπερνά ένα όριο, ο ασθενείς μπορεί να λάβει χημειοθεραπεία ή ανοσοθεραπεία. Η θεραπεία πιθανόν να δοθεί σε μειωμένη δόση, καθώς και να χορηγηθεί κάποιος συνδυασμός ενυδάτωσης και φαρμάκων που μειώνουν την τοξικότητα της χημειοθεραπείας. Αν η νεφρική βλάβη είναι πολύ εκτεταμένη, τότε είναι επίσης δυνατόν η χορήγηση συστηματικής θεραπείας να συνδυαστεί με συνεδρίες αιμοκάθαρσης.