Καρκίνος του Πνεύμονα - Χημειοθεραπεία

Τι είναι χημειοθεραπεία; Πώς γίνεται; Πόσο διαρκεί;

Στη χημειοθεραπεία, τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σκοπό έχουν να σκοτώσουν τα καρκινικά κύτταρα και να παρεμποδίσουν την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό τους. Τα κυτταροστατικά φάρμακα συνήθως χορηγούνται από τη φλέβα (ενδοφλέβια έγχυση), αλλά ορισμένα από αυτά μπορούν να ληφθούν και από το στόμα. Η χημειοθεραπεία, ανάλογα με τον συνδυασμό των φαρμάκων και τις δόσεις τους επαναλαμβάνεται συνήθως κάθε δύο ή τρεις εβδομάδες. Ενδιάμεσα παρεμβάλλονται διαστήματα χωρίς θεραπεία για να δίνεται στον οργανισμό η ευκαιρία να αναρρώνει από τις παρενέργειες. Η συνολική διάρκεια της θεραπείας, δηλαδή πόσα σχήματα συνολικά θα γίνουν εξαρτάται από τον τύπο του καρκίνου και από την ανταπόκριση στα φάρμακα.

Υπάρχει λόγος να γίνεται χημειοθεραπεία;

Στόχος της εφαρμογής της χημειοθεραπείας είναι η συρρίκνωση του όγκου. Συνήθως βοηθά στον έλεγχο των συμπτωμάτων από τη νόσο και βελτιώνει την ποιότητα της ζωής. Έχει άμεση σχέση και συνδέεται με την αύξηση της επιβίωσης, χωρίς ωστόσο προς το παρόν να οδηγεί σε πλήρη ίαση. Στις περισσότερες περιπτώσεις μικροκυτταρικού καρκίνου η χημειοθεραπεία δίνει μεγαλύτερη παράταση ζωής και καλύτερα αποτελέσματα στον έλεγχο των συμπτωμάτων.

Ποιος είναι υπεύθυνος για τον καθορισμό της θεραπείας;

Ομάδα από ειδικούς ιατρούς πολλών ειδικοτήτων παίρνει την απόφαση για την κατάλληλη θεραπεία, που πρέπει να χορηγηθεί σε έναν ασθενή. Ο Παθολόγος –
Ογκολόγος είναι εκείνος που θα διαμορφώσει την τελική μορφή της θεραπείας: τον πιο αποτελεσματικό συνδυασμό κυτταροστατικών φαρμάκων, που θα χορηγηθούν ανάλογα με την περίπτωση της νόσου του ασθενούς, τη χρονική σειρά που πιθανόν θα εφαρμοστεί η χειρουργική ή/και η ακτινοθεραπεία, τη χρονική στιγμή έναρξης της θεραπείας και τη διάρκειά της, καθώς και την παρακολούθηση της ανταπόκρισης της νόσου σε αυτήν και την αντιμετώπιση των παρενεργειών.

Μπορεί ένα ηλικιωμένο άτομο να κάνει χημειοθεραπεία ή/και ακτινοθεραπεία;

Θεωρητικά, άτομο κάθε ηλικίας είναι σε θέση να ωφεληθεί από την ακτινοθεραπεία και τη χημειοθεραπεία. Για να υπάρχει, ωστόσο, πραγματικό όφελος από τη θεραπεία, θα πρέπει να γίνει καλός και προσεκτικός σχεδιασμός του τελικού πλάνου της θεραπείας, που θα εφαρμοστεί σε ένα ηλικιωμένο άτομο από την ομάδα των ιατρών. Θα ληφθούν υπόψη η γενική κατάσταση του αρρώστου, τα συνοδά νοσήματα που τυχόν έχει, ο τύπος και η έκταση του καρκίνου του ασθενούς και οι επιθυμίες του ίδιου του ασθενούς και των συγγενών του.

Ποιά κυτταροστατικά φάρμακα χρησιμοποιούνται στον Καρκίνο του Πνεύμονα;

Στη θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα χρησιμοποιούνται διάφορα κυτταροστατικά φάρμακα, που αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό και την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Συνήθως αυτά χορηγούνται σε διαφορετικούς συνδυασμούς. Μερικά από αυτά τα φάρμακα είναι: η σισπλατίνη, η καρβοπλατίνη, η δοσεταξέλη, η πακλιταξέλη, η ετοποσίδη, η κυκλοφωσφαμίδη,η ιφωσφαμίδη, η βινορελμπίνη, η γεμσιταμπίνη, η πεμετρεξέδη. Τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, όπως και οι παρενέργειες των συνδυασμών διαφέρουν αρκετά.

Ποιος είναι εκείνος ο συνδυασμός φαρμάκων, που δίνει τα καλύτερα αποτελέσματα στην επιβίωση των ασθενών;

Συγκεκριμένα σχήματα χημειοθεραπευτικών φαρμάκων χρησιμοποιούνται διεθνώς για τον μικροκυτταρικό και μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα. Ο Παθολόγος – Ογκολόγος εκτιμώντας τον τύπο και το στάδιο του καρκίνου, την κλινική κατάσταση του ασθενούς, αλλά και τις επιθυμίες του ίδιου του αρρώστου, θα επιλέξει το πιο κατάλληλο σχήμα.

Χρειάζεται να νοσηλευθεί ο άρρωστος για να κάνει χημειοθεραπεία;

ΟΧΙ. Συνήθως, η χημειοθεραπεία χορηγείται σε οργανωμένες Ογκολογικές Μονάδες Ημερήσιας Νοσηλείας, όπου οι ασθενείς λαμβάνουν τη θεραπεία ενδοφλεβίως και εξέρχονται της Κλινικής με το πέρας της έγχυσης. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις χημειοθεραπευτικών σχημάτων, η έγχυση γίνεται επί 18 ή 22 ωρών συνεχώς, οπότε η νοσηλεία του ασθενούς είναι απαραίτητη.

Ποιες μπορεί να είναι οι παρενέργειες της χημειοθεραπείας;

Οι πιο συχνές και συνηθισμένες από αυτές είναι η ναυτία και ο έμετος, τα οποία όμως προλαμβάνονται και αντιμετωπίζονται, όταν εμφανιστούν, με ειδική αντιεμετική αγωγή. Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν είναι όλα τα φάρμακα εμετογόνα στον ίδιο βαθμό. Μερικά φάρμακα προκαλούν μικρά έλκη στη στοματική κοιλότητα, γι’ αυτό και απαιτείται πλύσιμο του στόματος συχνά με αντισηπτικό. Κόπωση σε μικρή προσπάθεια και καταβολή είναι επίσης συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες των κυτταροστατικών φαρμάκων. Ορισμένοι ασθενείς συνεχίζουν να έχουν τη συνηθισμένη, καθημερινή τους δράση, ενώ άλλοι μειώνουν τις δραστηριότητές τους προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις νέες συνθήκες διαβίωσης. Ο ασθενής με καρκίνο, που λαμβάνει χημειοθεραπεία είναι περισσότερο ευάλωτος στις λοιμώξεις. Όποτε θεωρείται σκόπιμο, συστήνονται αιματολογικές εξετάσεις από τον θεράποντα ιατρό για τον έλεγχο του αιματοκρίτη, των λευκών αιμοσφαιρίων και των αιμοπεταλίων. Αν η θερμοκρασία του σώματος ανέβει πάνω από τους 38ο C, τότε πρέπει να ενημερωθεί ο ιατρός το συντομότερο δυνατόν. Η απώλεια των μαλλιών είναι συνηθισμένο φαινόμενο κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας. Λίγους μήνες μετά το πέρας της θεραπείας, ο ασθενής έχει και πάλι κανονικά και υγιή μαλλιά. Διαφορετικές κατά περίπτωση εκδηλώσεις από το γαστρεντερικό σύστημα, όπως είναι η δυσκοιλιότητα ή οι διαρροϊκές κενώσεις αντιμετωπίζονται με ειδική αγωγή, που θα χορηγήσει ο ιατρός.

Πότε θα φύγουν οι συνέπειες της χημειοθεραπείας;

Ο ιατρός θα προσπαθήσει να προλάβει ένα μεγάλο ποσοστό των παρενεργειών της χημειοθεραπείας και της ακτινοθεραπείας. Αν ωστόσο αυτό δεν γίνει τελικά εφικτό και για όσο διάστημα εφαρμόζεται η θεραπεία, υπάρχουν ποικίλοι τρόποι και ειδικά φάρμακα είτε με τη μορφή χαπιών είτε ως ενέσεις, με τα οποία αντιμετωπίζονται επιτυχώς οι ανεπιθύμητες ενέργειες. Μετά το πέρας των θεραπειών οι περισσότερες παρενέργειες σταματούν. Ορισμένες, όπως, για παράδειγμα, τα μουδιάσματα στα χέρια και τα πόδια μπορεί να κρατήσουν για μερικούς μήνες. Τα μαλλιά φυτρώνουν ξανά μέσα σε περίοδο 3-6 μηνών μετά τη θεραπεία.

Ποιος είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση των ασθενών μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας;

Επειδή υπάρχει κίνδυνος υποτροπής του καρκίνου στην ίδια εστία, που είχε παρουσιαστεί αρχικά ή κάπου αλλού στο σώμα, επιβάλλεται, μετά την ολοκλήρωση των κύκλων της χημειοθεραπείας, η τακτική παρακολούθηση του ασθενούς από τον θεράποντα ιατρό, με σκοπό την έγκαιρη ανίχνευση της επανεμφάνισης του όγκου.
Πριν την αναχώρησή του ασθενούς από την Ογκολογική Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας ή το Νοσοκομείο, θα του δοθεί ραντεβού για την επίσκεψή του στα εξωτερικά ιατρεία για τις τακτικές αιματολογικές εξετάσεις και τον έλεγχο ρουτίνας με απεικονιστικές εξετάσεις. Αυτό θα συνεχιστεί για μερικά χρόνια, αρχικά ανά συχνά χρονικά διαστήματα, τα οποία μετά την παρέλευση της πενταετίας θα γίνουν αραιότερα. Στα χρονικά διαστήματα από το ένα ραντεβού έως το επόμενο, τυχόν νέα συμπτώματα ή προβλήματα θα πρέπει να αναφερθούν στον ιατρό.