Καρκίνος του Πνεύμονα - Καρδιολογικά Προβλήματα

Οι καρδιαγγειακές νόσοι και ο καρκίνος του πνεύμονα είναι πολύ κοινές παθήσεις, με αποτέλεσμα πολλοί ασθενείς να πάσχουν και από τα δύο. Επειδή κάποιοι από τους παράγοντες κινδύνου είναι κοινοί, με πρώτο και κυριότερο το κάπνισμα, την παχυσαρκία και την θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, οι καρδιοπαθείς διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου απ’ ό,τι ο γενικός πληθυσμός.

Ποιες είναι οι καρδιακές επιπλοκές του καρκίνου του πνεύμονα;
Οι πρώτες εκδηλώσεις μιας νεοπλασίας προχωρημένου σταδίου είναι ο καρδιακός επιπωματισμός και το σύνδρομο άνω κοίλης φλέβας. Επίσης παρατηρείται προσβολή των καρδιακών βαλβίδων της καρδιάς και αρρυθμίες. Οι αντικαρκινικές θεραπείες συχνά βλάπτουν την καρδιακή λειτουργία. Η ακτινοβολία της καρδιάς για την αντιμετώπιση καρκίνου του πνεύμονα, μπορεί σε σπάνιες περιπτώσεις να προκαλέσει μετά από αρκετό διάστημα στεφανιαία νόσο ή συμπιεστική περικαρδίτιδα. Τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα προκαλούν καρδιοτοξικότητα.

Όλοι οι ασθενείς με καρδιολογικά προβλήματα μπορούν να λάβουν χημειοθεραπεία;
Οι ασθενείς με καρδιολογικά προβλήματα υποβάλλονται σε γενικές εξετάσεις αίματος και σε υπερηχογράφημα καρδιάς (triplex). Εφόσον οι εξετάσεις αίματοςκαι το κλάσμα εξωθήσεως στο υπερηχογράφημα καρδιάς είναι εντός φυσιολογικών ορίων, τότε βεβαίως μπορούν να υποβληθούν σε χημειοθεραπεία. Διαφορετικά γίνεται προσαρμογή της χορηγούμενης δόσης. Το triplex καρδιάς πρέπει να γίνεται τόσο πριν την έναρξη της όσο και μετά το τέλος της χημειοθεραπείας.

Έχω περάσει έμφραγμα και έχω κάνει by-pass. Μπορώ να κάνω χημειοθεραπεία;
Πρέπει πρώτα να επιδείξετε στον ιατρό σας γενικές εξετάσεις αίματος, πρόσφατο υπερηχογράφημα καρδιάς (triplex), πλήρες ιατρικό ιστορικό για τις παθήσεις αυτές (ημερομηνία εμφράγματος, προηγηθείσα αγγειοπλαστική των στεφανιαίων αρτηριών, ιστορικό επέμβασης), και την φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνετε. Με βάση αυτά τα δεδομένα, καθορίζεται το χημειοθεραπευτικό σχήμα. Γενικότερα απαιτείται συνεργασία ογκολόγου και καρδιολόγου.

Έχω αρτηριακή υπέρταση. Μπορώ να κάνω χημειοθεραπεία;
Βεβαίως μπορείτε να λάβετε χημειοθεραπεία, αρκεί να παίρνετε τα φάρμακα σας κανονικά στην ώρα που πρέπει, ουσιαστικά χωρίς να αλλάξει καθόλου η ζωή σας. Οι μελέτες δείχνουν ότι τα αντιυπερτασικά και γενικότερα τα καρδιολογικά φάρμακα σε συνδυασμό με την χημειοθεραπευτική αγωγή βοηθούν παρά βλάπτουν την καρδιακή λειτουργία.

Τα καρδιολογικά μου φάρμακα θα τα παίρνω πριν, μετά ή καθόλου την ημέρα της χημειοθεραπείας;
Τα καρδιολογικά σας φάρμακα θα τα παίρνετε κανονικά χωρίς να αλλάξει τίποτα από την καθημερινότητα σας. Πρέπει όμως να τα επιδεικνύετε στον ιατρό του ογκολογικού κέντρου που σας έχει αναλάβει, καθώς επίσης και όλα τα υπόλοιπα φάρμακα που λαμβάνετε. Πολλές φορές παρατηρούνται αλληλεπιδράσεις μεταξύ των φαρμάκων που μπορούν να αποβούν επικίνδυνες για την ζωή.

Τι είναι το κλάσμα εξωθήσεως της καρδιάς;
Η καρδιά λειτουργεί σαν αντλία. Αντλεί αίμα και το μεταφέρει σε ολόκληρο το σώμα. Η δύναμη της καρδιάς καθώς αντλεί αίμα και να το μεταφέρει προς τους πνεύμονες και την περιφέρεια καλείται κλάσμα εξωθήσεως (φυσιολογικές τιμές EF>55%).

Τι είναι η καρδιοτοξικότητα; Ποιες είναι οι καρδιακές επιπλοκές της χημειοθεραπείας;
Τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν οξεία (αμέσως) τοξικότητα, με συμπτώματα αρρυθμίες, μυοκαρδιακή δυσλειτουργία και περικαρδιακή συλλογή υγρού. Ακόμα και μετά από δεκαετίες (μετά την τελευταία δόση τους) μπορεί να προκαλέσουν συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια. Η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια κλινικά εκδηλώνεται ως ταχυκαρδία και κόπωση που ακολουθούνται από δύσπνοια, πνευμονικό οίδημα και καρδιακή διαστολή. Στις αρρυθμίες περιλαμβάνεται η κοιλιακή ταχυκαρδία ή μαρμαρυγή, η βραδυκαρδία, ο κολποκοιλιακός αποκλεισμός και ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος.

Πώς γίνεται η διάγνωση ή πώς μπορεί να εντοπιστεί η καρδιακή τοξικότητα;
Η καρδιακή τοξικότητα διαγιγνώσκεται με την κλινική εξέταση από τον ιατρό σας καθώς και από μια σειρά εξετάσεων:
– Ακρόαση καρδιακών ήχων: κατά την κλινική εξέταση, ο ιατρός σας θα ακούσει τους καρδιακούς ήχους ή τόνους με ένα στηθοσκόπιο. Ένας πρόσθετος ήχος ή κάτι το διαφορετικό κατά την ακρόαση μπορεί να αποτελεί ένδειξη ότι πιθανόν να έχει επηρεαστεί η καρδιά από την χημειοθεραπεία και να χρειάζεται περισσότερη διερεύνηση και προσοχή.
– Ακτινογραφία θώρακος
– Ηλεκτροκαρδιογράφημα
– Υπερηχογράφημα καρδιάς ή triplex καρδιάς. Αποτελεί την πιο χρήσιμη μέθοδο υπολογισμού σε περίπτωση προσβολής του καρδιακού μυός από την χημειοθεραπεία. – Σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου με θάλιο:αποτελεί χρήσιμη εξέταση ειδικά για τους ασθενείς που πάσχουν από στεφανιαία νόσο ή για αυτούς που παρουσιάζουν στηθαγχικά ενοχλήματα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της καρδιακής τοξικότητας;
Η καρδιακή τοξικότητα είναι σοβαρή υπόθεση. Ειδοποιήστε αμέσως τον ιατρό σας εάν έχετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα:
– Κούραση
– Δυσκολία στην αναπνοή ή στην άσκηση, που επιδεινώνεται στην ανάπαυση
– Πόνο στην πλάτη
– Διόγκωση των αστραγάλων

Πώς μπορεί να αποτραπεί η καρδιακή τοξικότητα;
Τα προβλήματα στην καρδιά από την χημειοθεραπεία είναι δυνατόν να αποτραπούν με την αλλαγή του τύπου του φαρμάκου, της χορηγούμενης δόσης, της μεθόδου, καθώς και του χρόνου χορήγησης των χημειοθεραπευτικών σκευασμάτων. Η γρήγορη χορήγηση χημειοθεραπευτικών είναι δυνατόν να οδηγήσει, σε ορισμένους ασθενείς, σε αύξηση των επιπέδων τους στο αίμα, έτσι ώστε να μπορούν να προκαλέσουν καρδιοτοξικότητα, σε σχέση με το ίδιο ποσό φαρμάκου που δίδεται σε μακρύτερη χρονικά περίοδο. Έτσι ο θεράπων ιατρός υπολογίζοντας όλα τα παραπάνω κάνει τις ανάλογες ρυθμίσεις για τον κάθε ασθενή ξεχωριστά.

Πώς αντιμετωπίζεται η καρδιακή τοξικότητα;
Αρχικά αντιμετωπίζεται με την διακοπή ή μείωση της χορηγούμενης δόσης του φαρμάκου που προκαλεί την καρδιακή βλάβη. Μετά από αυτό η καρδιακή τοξικότητα αντιμετωπίζεται όπως η καρδιακή ανεπάρκεια και από άλλες αιτίες.

Ποιες είναι οι καρδιακές επιπλοκές της ακτινοβολίας;
Σήμερα, με τις καινούργιες τεχνικές ακτινοθεραπείας η κλινικά σημαντική καρδιοτοξικότητα είναι σπάνια. Οι καρδιακές επιπλοκές μετά την ακτινοβόληση θυρών που περιλαμβάνουν την καρδιά μπορεί να επηρεάσουν το περικάρδιο, το μυοκάρδιο, τις καρδιακές βαλβίδες, τις στεφανιαίες αρτηρίες, το σύστημα αγωγής καθώς και να προκαλέσουν βλάβη σε τυχόν τοποθετημένο βηματοδότη (συνιστάται τακτικός έλεγχος). Μπορεί να εμφανιστούν οξέως ή μετά από δεκαετίες και σχετίζονται με τον όγκο της δόσης της καρδιακής ακτινοβολίας.

Πώς θα προληφθεί η καρδιοτοξικότητα λόγω ακτινοβολίας;
Στα πεδία ακτινοβολίας στην αριστερή πλευρά του σώματος, για την αντιμετώπιση καρκίνου του πνεύμονα συχνά περιλαμβάνεται η καρδιά. Σήμερα οι εξελιγμένες τεχνικές τρισδιάστατου σχεδιασμού, η ιδανική τοποθέτηση του ασθενούς, οι τεχνικές βαθιάς εισπνοής για την μείωση του όγκου της καρδιάς που βρίσκεται εντός του πεδίου ακτινοβολίας μειώνουν τον καρδιακό κίνδυνο.

Πώς προκαλούνται οι αρρυθμίες στους καρκινοπαθείς και πώς εκδηλώνονται;
Προκαλούνται από μυοκαρδιοπάθειες που οφείλονται σε φάρμακα ή στην ακτινοβολία, σε διαταραχές των ηλεκτρολυτών (απώλεια καλίου) λόγω νεφρικών επιπλοκών από αντινεοπλασματικά και αντιβιοτικά φάρμακα, καθώς επίσης και σε υποξία από λοίμωξη με μεγάλη υπεζωκοτική ή περικαρδιακή συλλογή. Ενδέχεται να εκδηλωθούν διαταραχές του ρυθμού, φλεβοκομβική ταχυκαρδία, κολπική μαρμαρυγή ή πτερυγισμός και πλήρης κολποκοιλιακός αποκλεισμός.