Καρκίνος του Πνεύμονα - Ιστολογική Εικόνα & Μοριακή Βιολογία

Δύο είναι οι κύριοι τύποι του καρκίνου του πνεύμονα: ο μη μικροκυτταρικός και ο μικροκυτταρικός. Ο όρος «μικροκυτταρικός» αναφέρεται στο μέγεθος και το σχήμα των κυττάρων όπως αυτά φαίνονται στο μικροσκόπιο. Πιο συχνός είναι ο μη μικροκυτταρικός τύπος, ο οποίος προέρχεται από τα επιθηλιακά κύτταρα του πνεύμονα ενώ ο μικροκυτταρικός τύπος προέρχεται από νευρικά και νευρο-ενδοκρινικά κύτταρα. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά περιγράφονται και καταγράφονται από ειδικευμένο παθολογοανατόμο κατά την ιστολογική εξέταση του καρκινικού ιστού ή κατά την κυτταρολογική εξέταση.

Η διάκριση μεταξύ μη μικροκυτταρικού και μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα είναι απαραίτητη, γιατί ανάλογα με τον τύπο καθορίζεται διαφορετικό είδος θεραπείας. Επίσης ο τύπος του καρκίνου του πνεύμονα παίζει ρόλο και στην πρόγνωση του ασθενούς.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι, καθένας από τους οποίους χαρακτηρίζεται από διαφορετικά είδη κυττάρων. Τα κύτταρα αυτά πολλαπλασιάζονται και εξαπλώνονται με διαφορετικό τρόπο. Με βάση τις ιδιότητές τους και τη μορφολογία τους, καθορίζεται ο ιστολογικός τύπος του μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα. Οι κυριότεροι τύποι είναι:

  • Πλακώδες καρκίνωμα, το οποίο απαρτίζεται από πλακώδη κύτταρα
  • Αδενοκαρκίνωμα, το οποίο απαρτίζεται από κύτταρα που έχουν εκκριτικές ιδιότητες.
  • Μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα, το οποίο απαρτίζεται από μεγάλα κύτταρα.
  • Αδενοπλακώδες καρκίνωμα, το οποίο απαρτίζεται από κύτταρα πλακώδους μορφολογίας, τα οποία όμως έχουν εκκριτικές ιδιότητες.

Η πιο συχνή γενετική αλλαγή στον καρκίνο του πνεύμονα είναι η μετάλλαξη του ογκοκατασταλτικού γονιδίου p53. Πειραματικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι οι μεταλλάξεις αυτές συμβαίνουν στα αρχικά στάδια της καρκινογένεσης και η συχνότητά τους κυμαίνεται περί το 50% για τον μη μικροκυτταρικό και περί το 80% για τον μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα. Η δεύτερη συχνότερη γενετική αλλαγή αφορά το ογκοκατασταλτικό γονίδιο του ρετινοβλαστώματος (Rb1), το οποίο βρίσκεται μεταλλαγμένο σε 80-90% των περιπτώσεων μικροκυτταρικού και σε 20-30% των περιπτώσεων του μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα. Η τρίτη κατά σειρά συχνότητας γενετική αλλαγή που παρατηρείται στον καρκίνο του πνεύμονα είναι η απώλεια τμήματος του χρωμοσώματος 3 και παρατηρείται στο 80% των περιπτώσεων του καρκίνου του πνεύμονα, ανεξαρτήτως τύπου.

Υπάρχουν μεταλλάξεις σε συγκεκριμένα γονίδια, οι οποίες εμφανίζονται λιγότερο συχνά στο σύνολο των περιπτώσεων του καρκίνου του πνεύμονα, σχετίζονται όμως αποκλειστικά με συγκεκριμένο τύπο του καρκίνου. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το γονίδιο k-Ras, το οποίο ανιχνεύεται μεταλλαγμένο στο 30-40% των αδενοκαρκινωμάτων ενώ πολύ σπάνια στις άλλες μορφές καρκίνου του πνεύμονα.

Η τεχνική της αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης (PCR) επιτρέπει την ανίχνευση μεταλλάξεων σε ογκογονίδια και ογκοκατασταλτικά γονίδια (Ras, p53, Rb κ.α) σε μικροποσότητες υλικού που λαμβάνονται από τον όγκο. Επίσης μπορούν να εντοπιστούν και διάφορες πρωτεΐνες, που αλλοιώνονται στον καρκίνο του πνεύμονα με τη χρήση ανοσοϊστοχημικών τεχνικών.