Καθώς η πανδημία COVID19 οδηγείται στο τέλος της, ήρθε η ώρα το Εθνικό Σύστημα Υγείας να επιστρέψει στον πρωταρχικό ρόλο του, που είναι η υγεία των πολιτών μέσω της πρόληψης και αντιμετώπισης όλων των νοσημάτων. Ένα από τα πιο συχνά και με ιδιαιτέρως δυσχερή έγκαιρη διάγνωση νόσημα είναι ο Καρκίνος του Πνεύμονα (ΚΠ): αν και αποτελεί το δεύτερο σε συχνότητα νεόπλασμα στις δυτικές κοινωνίες, εν τούτοις είναι το πιο θανατηφόρο, με τους ασθενείς με ΚΠ που διαγιγνώσκονται σε αρχικό στάδιο να επιτυγχάνουν πλήρη ίαση, ενώ μόνο το 10% των ασθενών με εκτεταμένες μεταστάσεις από ΚΠ να επιτυγχάνουν μακροχρόνια επιβίωση. Ο κυριότερος λόγος για την ανωτέρω παραδοξότητα είναι η «ασάφεια» των συμπτωμάτων, που είναι μη ειδικά, δηλαδή συνυπάρχουν σε πολλά πνευμονικά ή χρόνια νοσήματα, καθώς και σε καπνιστές. Όταν ο ΚΠ εκδηλώνει συμπτώματα, η νόσος είναι συνήθως προχωρημένη, με λιγότερες δυνατότητες θεραπευτικής παρέμβασης, ενώ η έγκαιρη, προσυμπτωματική διάγνωση του ΚΠ είναι εξαιρετικής σημασίας, γιατί μπορεί να παρέχει πλήρη ίαση στον ασθενή. Και ενώ μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχε τεκμηριωμένη μέθοδος προ-συμπτωματικού ελέγχου, μεγάλες διεθνείς μελέτες έχουν πλέον τεκμηριώσει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η χρήση της Αξονικής Τομογραφίας Θώρακος Χαμηλής Δόσης (LDCT) μπορεί να επιτύχει πρώιμη διάγνωση και να βελτιώσει τη συνολική επιβίωση από τη νόσο. Ενδεικτικά, η Αμερική μελέτη NLSTαπέδειξε ότι η λειτουργία ενός οργανωμένου προγράμματος προ-συμπτωματικού ελέγχου με LDCTπαρέχει διαγνώσεις ΚΠ σε στάδιο (Ι) κατά ποσοστό 63%, και μείωση των θανάτων από ΚΠ κατά 20%. Στην ανάλογη Ευρωπαϊκή μελέτη NELSON τα αντίστοιχα ποσοστά διαγνώσεων σε στάδιο (Ι) ήταν 59% και η αύξηση της μακροχρόνιας (10ετους) επιβίωσης 24%. Εάν τα ανωτέρω ποσοστά
αναχθούν στο Ελληνικό πληθυσμό, φαίνεται ότι η εφαρμογή ενός Εθνικού, οργανωμένου προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου θα μπορούσε να σώζει 2.000 ζωές ετησίως. Επιπλέον, ένα τέτοιο πρόγραμμα θα βελτίωνε συνολικά την ποιότητα υγείας του πληθυσμού, αφού με τις LDCTs και άλλα νοσήματα, καρδιαγγειακά και πνευμονολογικά, θα μπορούσαν να διαγνωσθούν. Βέβαια μια τέτοια προσπάθεια θα πρέπει να είναι Εθνική, να καλύπτει όλη την επικράτεια, να βασίζεται σε υποδομές της πρωτοβάθμιας περίθαλψης και να στελεχώνεται από επαγγελματίες υγείας πολλών ειδικοτήτων.
Επιπλέον των των αναγκαίων υποδομών, σημαντική είναι και η σωστή ενημέρωση του πληθυσμού, ώστε να διεκδικήσει τη δημιουργία του και να συμμετάσχει μαζικά, συντονισμένα και χωρίς πανικό, σε ένα τέτοιο εθνικό πρόγραμμα, όταν εφαρμοσθεί. Επιστημονικές εταιρείες, σύλλογοι ασθενών και η φαρμακοβιομηχανία ένωσαν τις δυνάμεις τους στη διεθνή συμμαχία “The Lung Ambition Alliance” (https://www.lungambitionalliance.com/) με σκοπό την συνολική βελτίωση της επιβίωσης των ασθενών με ΚΠ και μέσα από προγράμματα διαλογής (screening). Στην Ελλάδα, αντίστοιχες δυνάμεις της “The Lung Ambition Alliance” συμμαχίας υλοποιούν εκστρατεία ενημέρωσης του Κοινού με την επωνυμία «Μην Περιμένεις». Η εκστρατεία είναι κατ’ εξοχήν διαδικτυακή, αξιοποιεί τις πλατφόρμες LinkedIn και Google Display Network και ιστοσελίδες όπως η www.minperimeneis.gr για την παροχή σχετικών πληροφοριών. Χρησιμοποιεί ένα εμπνευσμένο και συμβολικό ψηφιακό δημιουργικό, με ένα ντόμινο στη μορφή των πνευμόνων, που ενώ αρχίζει να πέφτει, μια ακτίνα φωτός που συμβολίζει την LDCT, σταματά την πτώση των ντόμινο, αφήνοντας το μεγαλύτερο μέρος των πνευμόνων άθικτο. Η εκστρατεία αποδείχθηκε επιτυχής, αν λάβει κανείς υπόψη του την επισκεψιμότητα, συχνότητα και διάρκεια παραμονής των επισκεπτών.
Η έγκαιρη πρόληψη δεν αποτελεί τη μόνη προσπάθεια για την συνολική υποστήριξη των ασθενών με ΚΠ. Η σωστή ενημέρωση, η αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας και τεχνητής νοημοσύνης, η εφαρμογή καινοτόμων θεραπειών και η καθιέρωση εξειδικευμένων Κέντρων Αριστείας για τον ΚΠ αποτελούν την αιχμή του δόρατος στην καταπολέμηση του ΚΠ. Σε ένα περιβάλλον υπερβολής και παραπληροφόρησης, που συχνά στρέφεται εις βάρος των ίδιων των ασθενών και των φροντιστών τους, είναι πολύ σημαντικό να παρέχεται έγκυρη, κατανοητή και νηφάλια πληροφορία από ερευνητικά και εκπαιδευτικά κέντρα που εξειδικεύονται στον ΚΠ. Στην εποχή της προσωποιημένης ιατρικής (personalized medicine), επιβάλλεται να εξατομικεύεται η
πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση, η θεραπεία και η υποστήριξη των ασθενών με ΚΠ, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του ασθενή και τη μοριακή ανάλυση του όγκου. Τέλος, η ταχύτατα εξελισσόμενη επιστημονική γνώση και η μεγάλη εξειδίκευση απαιτούν τη διεπιστημονική προσέγγιση, με συμμετοχή επαγγελματιών υγείας από πολλές ειδικότητες, όπου όλοι οι συμμετέχοντες θα συνεισφέρουν τη γνώση και την εμπειρία τους, για την επίτευξη του βέλτιστου θεραπευτικού αποτελέσματος.
K. N. ΣΥΡΙΓΟΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ
ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ
WORD COUNT: 688
(INCLUDING TITLE & SIGNATURE)
